Παντελής Βογιατζής

Πολιτικός Μηχανικός : Η μετάβαση από την τεχνοκρατική στην ανθρωποκεντρική διάσταση της επιστήμης του και η χρήση της προς όφελος της βιώσιμης ανάπτυξης σε μια υπερ-βολικά … ανατολίτικη Ελληνική κοινωνία

του Παντελή Βογιατζή

Ο πολιτικός μηχανικός τόσο σε επιστημονικό όσο και σε επαγγελματικό επίπεδο έχει πολυποίκιλο εύρος ενασχόλησης . Σε γενικές γραμμές ,όπως το αντιλαμβάνεται το ευρύτερο κομμάτι της κοινωνίας μας, ένας μηχανικός ασχολείται κατά βάση με τη μελέτη, τον προγραμματισμό, την κατασκευή και τη διαχείριση δομικών-κατασκευαστικών , συγκοινωνιακών , υδραυλικών και γεωτεχνικών έργων . Παρ’όλα αυτά τα τελευταία ιδίως χρόνια δίνεται εσκεμμένα , λόγω της κλιματικής αλλαγής που συντελείται με αργά αλλά σταθερά βήματα ,ιδιαίτερη βαρύτητα σε μια υποκατηγορία των παραπάνω έργων ,στα έργα προστασίας του περιβάλλοντος καθώς και την περιβαλλοντική διαχείρισή τους ώστε να είναι εκτός από ολοκληρωμένα και βιώσιμα.
Όσον αφορά τα του οίκου μας ,με την ευρύτερη έννοια ,στην Ελλάδα άλλες φορές εφαρμόζονται έστω και ετεροχρονισμένα και άλλες φορές γίνονται απόπειρες εφαρμογής περιβαλλοντικών κανονισμών και μέτρων που είναι απόρροια επίπονων μελετών της επιστημονικής κοινότητας τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο.
Ασχέτως αν τηρούνται κατά γράμμα ή όχι από τη χώρα μας οι επιταγές της διεθνούς κοινότητας θα μπορούσαμε εμείς μέσω συγκεκριμένων παρεμβάσεων να βελτιώσουμε πρακτικά και αισθητικά την καθημερινότητά μας προσβλέποντας στη δημιουργία έργων ουσίας που θα στοχεύουν κατά βάση στην ευημερία και στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής μας ..
Με αυτό τον τρόπο έρχεται στο φως η πολυσχιδής φύση του επαγγέλματός του πολιτικού μηχανικού η οποία επιτρέπει στον ίδιο εκτός από την ανέγερση κτηρίων, την κατασκευή μεγάλων έργων οδοποιίας, σηράγγων και φραγμάτων να ασχολείται επίσης και με τον νευραλγικό αλλά βαρύνουσας σημασίας τομέα της περιβαλλοντικής προστασίας. Αυτή άλλωστε είναι και η ουσία του επαγγέλματος του:Η κατασκευή και ανάπτυξη των τεχνικών υποδομών μιας κοινωνίας με απώτερο στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των μελών της.
Ήπιες επεμβάσεις και μικρά έργα , που μπορούν να βρουν άμεσα εφαρμογή και να φανούν ιδιαίτερα χρήσιμα ,προσαρμοσμένα πάντα στις ιδιομορφίες που παρουσιάζει η χώρα μας από άποψη γεωγραφική αλλά και υπάρχουσας περιβαλλοντικής κατάστασης είναι τα εξής:
Α. Πράσινο σπίτι – βιοκληματική αρχιτεκτονική
Όλο και σε περισσότερες χώρες κερδίζει έδαφος η ιδέα της φύτευσης των ταρατσών που έχει ως άμεσο αποτέλεσμα τη λειτουργία τους ως φυσικά φίλτρα και ως πνεύμονες πρασίνου μέσα στον αστικό ιστό μιας πόλης. Σε κάποια απ’τα ανεπτυγμένα κράτη μάλιστα οι πράσινες στέγες επιβάλλονται και απ’τη νομοθεσία .Τα οφέλη τους πολλά , μερικά από αυτά συνοψίζονται στα εξής :
1.) Περιβαλλοντικά οφέλη
Οι πράσινες στέγες βελτιώνουν την ποιότητα του εισπνεόμενου αέρα (παράγουν οξυγόνο, φιλτράρουν τη σκόνη κ.α.) και ταυτοχρόνως περιορίζουν το φαινόμενο της αύξησης της θερμοκρασίας στο κέντρο της πόλης σε σχέση με τα προάστια λόγω της απουσίας πράσινου και της υπερβολικής παρουσίας τσιμέντου και ασφάλτου.
2.) Ενεργειακά-οικονομικά οφέλη
Οι πράσινες στέγες προσφέρουν εξαιρετική θερμομόνωση, υγρομόνωση και ηχομόνωση (μειωμένη χρήση κλιματισμού και καλοριφέρ).
3.) Κοινωνικά οφέλη
Ο αναξιοποίητος και αχρησιμοποίητους χώρος μιας ταράτσας μπορεί να αποτελέσει μέρος για ψυχαγωγία, χαλάρωση και κοινωνικοποίηση.
4.) Αισθητικά Οφέλη
Οι πράσινες στέγες γενικότερα δίνουν χρώμα στο γκρίζο-μουντό τοπίο μιας πόλης ομορφαίνοντας τόσο τα κτίρια όσο επίσης και τις γειτονιές .

Εκτός όμως από τη φύτευση δωμάτων / στεγών ένα σύγχρονο πράσινο και.. οικονομικό σπίτι μπορεί να περιλαμβάνει και μια σειρά από άλλα μέτρα όπως : Αντικατάσταση παραθύρων, κουφωμάτων και κλιματιστικών. Μονώσεις οροφής, κατακόρυφων δομικών στοιχείων και σωληνώσεων ζεστού νερού. Όπως επίσης ηλιακούς θερμοσίφωνες , ανεμιστήρες οροφής , εξωτερικά σκιάστρα , λέβητες αερίου κλπ.
Β. Μικρά φράγματα σε νησιά –Αντιμετώπιση της λειψυδρίας και της ερημοποίησης μέσω της ορθολογικής διαχείρισης των υδατικών πόρων
Τα περισσότερα από τα ελληνικά νησιά αντιμετωπίζουν σήμερα το σοβαρό πρόβλημα της έλλειψης νερού με αποτέλεσμα την καταφυγή προς την αναγκαία και ιδιαίτερα ακριβή ,μα επιτακτικής ανάγκης , λύση της μεταφοράς του από άλλες περιοχές. Το πρόβλημα εντοπίζεται βαθύτερα και οφείλεται καθαρά στην μη εκμετάλλευση των υδατικών πόρων.
Για παράδειγμα σύμφωνα με έρευνες ,τα νερά που καταλήγουν αναξιοποίητα στους θαλάσσιους αποδέκτες από (ελάχιστους μόλις τον αριθμό..!) χείμαρρους της Σάμου και της Ικαρίας υπολογίζονται ετησίως σε 60.000.000 κυβικά μέτρα το χρόνο . Αν προβλεπόταν όμως ο σχεδιασμός δυο μικρών τεχνητών φραγμάτων θα μπορούσαν να συγκεντρώνονται σε αυτά περίπου 20.000.000 κυβικά μέτρα νερού. Αν συνυπολογίσουμε δε ότι τα συγκεκριμένα φράγματα (οι λιμνοδεξαμενές κλπ) γεμίζουν σε σχετικά μικρό χρονικό διάστημα θα διαπιστώναμε το πόσο βαρύνουσας σημασίας είναι η κατασκευή αυτών των τεχνικών για την ανάπτυξη άλλα και την ποιοτική αναβάθμιση των νησιών μας .
Έτσι ιδιαίτερα όσον αφορά τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου όπου το ύψος των βροχοπτώσεων είναι υψηλότερο συγκριτικά με τα αντίστοιχα των Κυκλάδων πρέπει να παρθούν έξυπνες αποφάσεις για την αξιοποίηση αυτών των υδάτινων πόρων. Η λύση της κατασκευής μικρών φραγμάτων ,που θα συγκρατούν το νερό της βροχής το οποίο υπό άλλες συνθήκες θα κατέληγε στη θάλασσα, θα μπορούσαν να ξεδιψάσουν τα νησιά, που τη χειμερινή περίοδο «πνίγονται» από τις βροχοπτώσεις και το καλοκαίρι λένε κυριολεκτικά το (πανάκριβο..) νερό- νεράκι.
Γ. Περιβαλλοντική Οδοποιία :Στην υπηρεσία της προστασίας της άγριας πανίδας και του περιορισμού των ρύπων στην ατμόσφαιρα
Η κατασκευή μεγάλων συγκοινωνιακών έργων εκτός από τα θετικά της στοιχεία (απασχόληση, κοινωνική-πολιτιστική ανάπτυξη) έχει και σοβαρές αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις τόσο στην αισθητική ποιότητα του φυσικού και ανθρώπινου περιβάλλοντος όσο και στο ίδιο το φυσικό περιβάλλον αυτό καθ’αυτό .Η διαταραχή της οργάνωσης και της ζωής των διάφορων οικολογικών οργανισμών όπως επίσης και η μείωση του πληθυσμού τους εξαρτώνται απ’το μέγεθος του έργου και τη θέση της ευρύτερης περιοχής επιρροής του (ορεινοί όγκοι ,πεδιάδες κλπ). Το σοβαρότερο πρόβλημα εν Ελλάδι εντοπίζεται στο ορεινό όγκο της Πίνδου και πιο συγκεκριμένα στην περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας όπου και διαπιστώθηκαν πρόσφατα θάνατοι πολλών άγριων ζώων λόγω των σημαντικών απ’τη μία αλλά υπολειπόμενων περιβαλλοντικού σχεδιασμού απ’την άλλη , μεγάλων οδικών αξόνων(Εγνατία οδός). Η λήψη επειγόντως μέτρων αποφυγής ατυχημάτων με θύματα άγρια ζώα μπορεί να γίνει με τη διασφάλιση και τη πρόβλεψη διαδρόμων επικοινωνίας (γέφυρες , υπόγειες διαβάσεις κλπ) μεταξύ της πανίδας και των διαφόρων ορεινών όγκων.
Τέλος στο πεδίο ενασχόλησης του πολιτικού μηχανικού παρεμβάσεις που προσβλέπουν στο περιορισμό των «αερίων του θερμοκηπίου» (CO2 ,CH4 ,N2O ,CFCS κλπ) τα οποία εκπέμπονται κατά την κυκλοφορία των οχημάτων αποτελούν : η εκτεταμένη χρήση λεωφοριόδρομων , μέσων σταθερής τροχιάς , ποδηλατοδρόμων ,πεζόδρομων και ορθολογικών πολιτικών στάθμευσης. Επίσης η αποκέντρωση και ο σωστός πολεοδομικός σχεδιασμός μπορούν να λειτουργήσουν θετικά προς αυτή τη κατεύθυνση .

Υπάρχουν πολλοί τρόποι να βελτιώσουμε ως πολιτικοί μηχανικοί την καθημερινότητα τόσο την δική μας προσωπικά όσο και των συνανθρώπων μας γενικότερα μέσα από απλά αλλά σημαντικά έργα. Από εκεί και πέρα είναι στο χέρι του καθενός μας να πράξει αναλόγως …
Παντελής Βογιατζής